جمعه 10 فروردین 1403
EN

ناودان طلا

ناودان يا ميزاب الرحمه

ناودان يا ميزاب الرحمه

موقعيت

ناودان طلا كه روى بام كعبه به سمت درون حجر اسماعيل نصب شده مورد علاقه خاص مردم است. اين علاقه بويژه در وقت آمدن نزولات آسمانى و در حالى كه باران از آنجا به داخل حجر مى‏ ريزد، آشكار مى شود، به طورى كه اگر مأموران مراقبت نكنند، ممكن است كسانى زير دست و پا له شده از بين بروند.

فضيلت

  • در روايات آمده است: دعاى كسى در زير اين ناودان رد نمى‏ شود؛ از اين‏رو، نسبت به آن سفارش زياد شده است.
  • آب ميزاب (ناودان‏ كعبه) و شفاى بيماران‏
ناودان كعبه در جهت شمال كعبه قرار دارد و آب بارانِ بام كعبه به واسطه آن به درون حجر اسماعيل مى‏ ريزد، اين آب براى شفاى بيماران مؤثر است. چنانچه نقل شده است: آب ناودان كعبه، بيمار را شفا مى‏ دهد.
برقى (ره) به اسنادش از صارم نقل مى‏ كند: يكى از برادران ما در مكه بيمار شد و آنقدر بيمارى او شدت گرفت كه به حالت احتضار افتاد. امام صادقعليه السلامرا در راه ديدم حضرت فرمود: صارم، فلانى چگونه است؟ گفتم: در حال جان دادن است. فرمود: اگر من به جاى تو مى ‏بودم به او آب ميزاب مى ‏خورانيدم. به جستجوى آب رفتم، ولى فايده نداشت؛ چون كسى آن را نداشت. در اين حال بودم كه ناگهان ابرى نمايان شد و رعد و برقى زد و باران آغازيدن گرفت. به مسجد آمدم، كسى را يافتم كه ظرفى داشت. به او يك درهم دادم و ظرف را از وى ستاندم و مقدارى آب ناودان را فراهم كرده، به سرعت سراغ او رفتم و آب ميزاب را به وى خورانيدم. چيزى نگذشت كه سلامتى خود را باز يافت.

ناودان و معجزه اي از پيامبر

در كتاب‏هاى فقهى، محراب معصوم يكى از راه‏هاى تشخيص قبله معرفى شده است.  محقق كركى در جامع المقاصد مي گويد: ...محراب پيامبرصلي الله عليه و آله وسلم[در مسجدالنبي] ساخته خود اوست و او معصوم و مصون از خطا و اشتباه است. و از پيامبر خداصلي الله عليه و آله وسلمنقل است كه فرمود: محرابى على الميزاب؛محراب من در مقابل[ضلع] ناودان (كعبه) است.

در روايات

  • امام باقرعليه السلامهرگاه به ناودان نگاه مى ‏كرد مى‏گفت: «اللَّهُمَّ أَعْتِقْ رَقَبَتِي مِنَ النَّارِ، وَ أَوْسِعْ عَلَيَّ مِنْ رِزْقِكَ الْحَلَالِ، وَ ادْرَأْ عَنِّي شَرَّ فَسَقَةِ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ، وَ أَدْخِلْنِي الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِكَ».
  • شيخ كلينى (ره) از ابوبلال مكى نقل كرده است كه مى ‏گويد: امام صادقعليه السلامرا ديدم كه داخل حجر شده و در فاصله دو ذراع از كعبه مشغول به نماز شد. عرض كردم: من تاكنون هيچ يك از اهل بيت شما را نديده‏ام كه در روبه‏ روى ناودان‏ نماز بخواند! حضرت فرمود: اينجا محل نماز شبر و شبير فرزندان هارون است. پس معلوم مى‏ شود كه بهترين جاى حجر زير ناودان‏ است‏
  • امام صادقعليه السلاممى‏فرمايد: «زير ناودان جايگاه جبرئيل است و جبرئيل از آنجا اجازه تشرّف به محضر پيامبرصلى الله عليه و آله‏ را مى ‏يافت ....» .
  • كمال الدين:از ابو نعيم انصارى از امام زمانعليه السلامروايت كرده است كه امامعليه السلامبا اشاره به حِجر و به سمت ناودان فرمود: «امام زين العابدينعليه السلامدر سجده خود در اين مكان مى‏گفت: بنده ناچيزت، در آستان توست. نيازمندت، به آستان توست. از تو مى ‏خواهم آنچه را كه جز تو بر آن، توانا نيست».
  •  المناقب، ابن شهر آشوب- به نقل از طاووس فقيه-: امام زين العابدينعليه السلامرا در حِجر ديدم كه نماز مى‏ خواند و چنين دعا مى ‏كرد: «بنده ناچيز تو، به درگاه توست. اسير تو، در آستانه توست. نيازمند تو، به درگاه توست. گداى تو، به آستانه توست. نزد تو شكايتى دارد، كه بر تو پنهان نيست»
  • على بن مزيد بيّاع سابُرى-: امام صادقعليه السلامرا در حِجر، زير ناودان ديدم كه رو به طرف كعبه، دستان خويش را گشوده بود و چنين دعا مى ‏كرد:«خدايا! بر ناتوانى و بيچارگى من، ترحّم كن. پروردگارا! مرا از رحمت خويش، دو نصيب عطا كن و از روزىِ گسترده‏ ات بر من ببار و شرّ فاسقانِ جن و انس و شرّ فاسقان عرب و عجم را از من دور كن.خدايا! روزىِ مرا گشاده گردان و بر من سخت مگير.خدايا! بر من رحمت آر و عذابم مكن. از من خشنود باش و بر من خشم مگير. تو شنواى دعا و نزديك و اجابت كننده‏ اى».

معصومين و ناودان كعبه:

  • پيامبر صلوه الله عليه:
ايشان وقتي در طواف به محاذات ناودان مي رسيدند مي گفتند:  اللّهم انّي اسألك الراحة عند الموت والعفو عند الحساب.
  • الإمام الصادقعليه السلام
بياع سابري مي گويد امام صادقعليه السلامرا ديدم در حجر اسماعيل زير ناودان درحاليكه روبه كعبه بود و دست­هايش را نيز گشوده بود مي فرمود: اللّهم ارحم ضعفي وقلّة حيلتي، اللّهم انزل عليّ كفلين من رحمتك، وادرر علي من رزقك الواسع، وادرأ عنّي شر فتنة الجن والانس وشر فتنة العرب والعجم، اللّهم اوسع عليّ من الرزق ولا تقتر عليّ، اللّهم ارحمني ولا تعذّبني، ارض عنّي ولا تسخط عليّ، إنك سميع الدعاء قريب مجيب‏
  • امام سجادعليه السلام:
ابو نعيم انصاري از قول امام زمانعليه السلاممي گويد امام سجادعليه السلامدر حجر اسماعيل زير ناودان در سجده اين دعا را مي خواندند:(عبيدك بفنائك سائلك بفنائك يسألك‏ ما لا يقدر عليه غيرك)

ناودان هنگام ظهور

نعمانى- ره- به سندش از محمد بن مسلم و همچنين عياشى- ره- از حضرت امام باقر- عليه ‏السلام- درباره آيه شريفه‏ «أمّن يجيب المضطر اذا دعاه و يكشف السوء و يجعلكم خلفاء الأرض» نقل مى ‏كند كه اين آيه شريفه، در حق حضرت قائم نازل شده است. (هنگامى كه او ظهور مى‏ كند) جبرئيل به صورت پرنده ‏اى سفيد بر روى ميزاب (ناودان‏ كعبه) نشسته است و او اولين مخلوقى خواهد بود كه با حضرتش بيعت مى‏ كند.

 در گذر زمان

براى خارج ساختن آب باران از بام كعبه، ميان شمال و غرب بام، ناودانى نصب شد كه آب را به داخل حِجر اسماعيلعليه السلامهدايت كند.
از آنجا كه كعبه تا 35 سال بعد از ولادت حضرت رسولصلى الله عليه و آلهمسقف نبود لذا تا اين سال ناودان هم نداشت . از اين‌رو نخستين ناودان را قريش در آن سال از چوب تراشيدند و بر بام آن نصب كردند. در طول سال‏ها، حكام و امرا ناودان‏ هايى از مس و نقره و گاه طلا اندود شده، ساختند. تعويض يا تعمير مكرر ناودان به دو علت بوده است:
يكى اين كه: ناودان خراب مى ‏شده و ناگزير مى ‏بايست آن را با ناودانى ديگر جايگزين ساخت.
ديگر آن كه شاهان و اميران و ثروتمندان مسلمان ناودان‏ هايى نو به كعبه تقديم مى ‏كردند و به ناگزير اين ناودان‏ هاى نو جايگزين ناودان هاى قديم مى ‏شد.
به نوشته ازرقى نخستين بار وليد بن عبدالملك آن را با طلا پوشاند. در سال 537 نيز رامشت بن حسين ايرانى ناودان تازه‏اى ساخت و در سال 539 آن را نصب كرد. در سال 1417 ق. كه در كعبه تعميرات اساسى و گسترده صورت گرفت، ميزاب عوض شد.

منابع جهت مطالعه :

  • حج و عمره در قرآن و حديث،
  • تاريخ مكه ازرقي
  • شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام‏
  • التاريخ القويم لمكة و بيت الله الكريم يا ترجمه فارسي آن با نام كعبه و مسجد الحرام در گذر تاريخ
  • آثار اسلامي مكه و مكدينه
  • تاريخ و آثار اسلامي مكه و مدينه
  • حجر اسماعيل (در نگاه قرآن، روايات، فقه و تاريخ)
  • سرزمين يادها و نشانه ‏ها
  • مكه و مدينه تصويرى از توسعه و نوسازى